HỘI THẢO QUỐC TẾ
Thương mại và Bảo vệ Môi trường Biển: Hiện trạng và Quan điểm của Luật pháp Quốc tế, Khu vực và Quốc gia
Tổ chức bởi Trường Đại học Ngoại thương (FTU, Việt Nam)
Hợp tác với Trường Đại học Tours và Trường Đại học Rennes 2 (Pháp)
Với sự hỗ trợ của Tổ chức Thương mại Thế giới trong khuôn khổ Chương trình WTO Chair tài trợ cho FTU; và Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Pháp
Hội thảo quốc tế về “Thương mại và Bảo vệ môi trường biển: Thực trạng và triển vọng của luật pháp quốc tế, khu vực và quốc gia” do Trường Đại học Ngoại thương Việt Nam phối hợp với Trường Đại học Tours và Trường Đại học Rennes 2 (Pháp) tổ chức. Hội thảo đã nhận được sự hỗ trợ bởi Tổ chức Thương mại Thế giới WTO trong Chương trình WTO Chair của FTU, và Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Pháp, đã được tổ chức thành công vào ngày 6 và 7 tháng 4 năm 2023. Hội thảo đã thu hút được sự tham gia của nhiều học giả, chuyên gia, giảng viên, sinh viên tại nhiều trường đại học, viện nghiên cứu, cơ quan nhà nước tại châu Á, châu Âu, châu Mỹ và châu Phi.
Mở đầu hội thảo là phần phát biểu khai mạc của PGS. TS. Lê Thị Thu Thủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Ngoại thương; ông Werner Zdouc, Giám đốc Chương trình WTO Chair và ông Béla Hégédus, Phó Tham tán phụ trách hợp tác và hành động văn hóa của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam.
Trong ngày đầu tiên của hội thảo “Thương mại và Môi trường trong bối cảnh WTO và các Hiệp định khu vực” được tổ chức vào chiều thứ 5, ngày 6 tháng 4 năm 2023, hội thảo đã tập trung vào các vấn đề liên quan đến thương mại và bảo vệ môi trường, đặc biệt trong bối cảnh Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các hiệp định khu vực. Hội thảo có hai phiên và mỗi phiên có nhiều phiên phụ, nơi các chuyên gia và học giả trình bày về các chủ đề khác nhau liên quan đến chủ đề hội nghị.
Trong phiên đầu tiên, bắt đầu từ 14h30, trọng tâm là chủ đề Thương mại và bảo vệ môi trường biển: cách tiếp cận phổ quát bằng các công cụ của luật pháp quốc tế, nơi các chuyên gia thảo luận về các khía cạnh liên quan đến thương mại của trợ cấp thủy sản và tác động của chúng đối với môi trường. Phiên làm việc thứ nhất do GS. Michel Trochu, Giáo sư ưu tú của Trường Đại học Tours, nguyên chuyên gia pháp lý của Nghị viện Châu Âu (Pháp) chủ trì. Trong đó có bài trình bày của của Christian Vidal-Léon, Cố vấn Pháp lý tại Trung tâm Tư vấn Luật WTO (Thụy Sĩ) trình bày và tập trung vào Hiệp định Trợ cấp Thủy sản của WTO. Các bài tham luận tiếp theo thảo luận về viễn cảnh của một quốc gia đang phát triển với ngành đánh bắt hải sản đa dạng về chủ đề tương tự, được trình bày bởi ông Nguyễn Hà Huệ, Tham tán Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại Geneva; về nỗ lực của các nước ASEAN trong việc xây dựng chính sách chung cho Hiệp định trợ cấp nghề cá của WTO, do bà Trần Thị Thùy Dương, Phó Tổng biên tập Tạp chí Khoa học Pháp lý, Trường Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh trình bày. Cuối cùng là thảo luận về quy định trợ cấp nghề cá nhằm loại bỏ khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định trong cơ chế tổ chức thương mại thế giới được trình bày bởi Trần Phương Ngọc, Giảng viên Luật Thương mại quốc tế, Khoa Luật, Trường Đại học Ngoại Thương và những thách thức trong việc thực thi Hiệp định Trợ cấp nghề cá của WTO tại Việt Nam, do PGS. TS. Nguyễn Ngọc Hà, Phó Trưởng Khoa Luật, Trường Đại học Ngoại thương trình bày.
Trong phiên thứ hai, trọng tâm là “Thương mại và Bảo vệ môi trường trong bối cảnh các công cụ pháp lý của khu vực và quốc gia”, nơi các chuyên gia thảo luận về các công cụ và quy định pháp lý để quản lý và bảo vệ môi trường trong bối cảnh của các hiệp định khu vực và quốc gia. Tiểu phiên thứ nhất do bà Trần Thị Thùy Dương chủ trì, thảo luận về quản lý các quy định về môi trường và phát triển bền vững trong khuôn khổ pháp lý của EU. Tại đây, các chuyên gia đã đề cập đến khó khăn trong việc thực hiện các nguyên tắc phát triển bền vững được thiết lập trong các hiệp định EU-Châu Á Thái Bình Dương gần đây và các giới hạn bảo vệ môi trường biển trong khu vực. Giáo sư Michel Trochu, nguyên chuyên gia pháp lý của Nghị viện Châu Âu, đã phân tích những khó khăn và thách thức trong việc áp dụng các nguyên tắc phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển trong thực tế. Ngoài ra, Giáo sư Danielle Charles le Bihan, Giáo sư ưu tú của Trường Đại học Rennes II (Pháp), đã trình bày về quan hệ đối tác EU-Việt Nam (và EU-ASEAN) và cách tiếp cận mới cho nền kinh tế xanh bền vững ở Liên minh châu Âu. Bà đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng các quy tắc quản lý môi trường và phát triển bền vững trong các hiệp định thương mại và môi trường khu vực. Luật sư Mirella Ribeiro Parente de Vasconcelos, học viên cao học tại Trường Luật Universidade Federal do Ceará (Brazil) đã tham luận với chủ đề Thị trường carbon xanh từ góc độ Thỏa thuận Paris và Thỏa thuận xanh châu Âu.
Trong tiểu phiên thứ hai, các chuyên gia đã trình bày về các quy tắc quản lý môi trường, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển trong các hiệp định thương mại và môi trường khu vực. Guy Mahoungou, nghiên cứu sinh – giảng viên luật công của Đại học Paris-Est Créteil, đã trình bày về Thỏa thuận hợp tác nghề cá bền vững của Liên minh châu Âu (SFPA) với các nước châu Phi. Ông đã đưa ra các giải pháp để cải thiện hiệu quả của thỏa thuận, bao gồm tăng cường giám sát và kiểm tra, cải thiện trình độ kỹ thuật của người làm nghề cá và đưa ra các chính sách hỗ trợ để giúp các nghề cá bền vững trở nên cạnh tranh hơn. TS. Lý Vân Anh, Điều phối viên khoa học và hành chính, Chương trình nghiên cứu về những thách thức mới của toàn cầu hóa kinh tế (NEME), Khoa Luật, Trường Đại học Laval (Canada) nói về tình hình bảo vệ môi trường biển trong các hiệp định thương mại, đặc biệt là khác biệt giữa các hiệp định truyền thống và các hiệp định thế hệ mới, cụ thể là việc tại sao các hiệp định thương mại truyền thống không thành công trong việc bảo vệ môi trường biển và giới thiệu logic hội nhập trong các hiệp định thế hệ mới có thể giải quyết vấn đề này.
Cuối cùng, hội thảo đã kết thúc ngày thứ nhất với một phần thảo luận sôi nổi giữa các diễn giả và khán giả, về các vấn đề liên quan đến thương mại và bảo vệ môi trường biển. Hội thảo đã cung cấp cho những người tham dự một cái nhìn tổng quan về các vấn đề này và đưa ra những giải pháp tiếp cận được củng cố bằng các công cụ của luật pháp khu vực và quốc gia.
NGÀY THỨ HAI, 07/04/2023
Tiếp tục với tiểu phiên thứ ba, phiên thứ hai vào thứ 6, ngày 7 tháng 4 năm 2023 với chủ đề các quy định về môi trường, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển trong pháp luật quốc gia. Tiểu phiên này được chủ trì bởi PGS. TS. Ngô Quốc Chiến, Trưởng Bộ môn Pháp luật cơ sở, Khoa Luật, Trường Đại học Ngoại thương.
Buổi tiểu phiên bắt đầu với các phát biểu và báo cáo từ các chuyên gia về môi trường, hải sản và quản lý tài nguyên biển, với chủ đề rất quan trọng và đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của các ngành công nghiệp liên quan đến biển, đặc biệt là ngành thủy sản. Tiểu phiên bắt đầu với bài phát biểu của ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam về thẻ vàng của EU đối với sản phẩm thủy sản IUU và biện pháp của Việt Nam. Ông đã giới thiệu về quá trình chứng nhận và cấp thẻ vàng cho sản phẩm thủy sản đạt chuẩn quốc tế. Ngoài ra, ông cũng đề cập đến các giải pháp để phát triển ngành thủy sản bền vững và hạn chế tình trạng khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định. Tiếp theo đó, PGS. TS. Trịnh Thị Thu Hương, Giám đốc Ban quản lý WTO Chair – FTU, Trường Đại học Ngoại thương đã trình bày về giải pháp phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam từ kinh nghiệm của Thái Lan về thu hồi Thẻ vàng IUU, đồng thời giới thiệu một số giải pháp để phát triển ngành thủy sản bền vững, bao gồm việc phát triển chất lượng và giá trị thương phẩm, đẩy mạnh kinh doanh bền vững và tiếp cận thị trường toàn cầu. Sau đó, ông Nguyễn Khắc Vượt, Trưởng phòng Khoa học Quân sự, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam đã đưa ra góc nhìn về nguyên nhân, hậu quả và giải pháp chống khai thác IUU ở Việt Nam. Ông cho rằng, các quy định pháp luật cần phải được đưa ra và tuân thủ chặt chẽ để bảo vệ môi trường biển và quản lý tài nguyên biển bền vững. Ngoài ra, ông cũng đề cập đến giải pháp chống khai thác IUU tại Việt Nam.
Kết thúc tiểu phiên, PGS. TS. Ngô Quốc Chiến đã tóm tắt lại nội dung của các bài phát biểu và báo cáo từ các chuyên gia và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo phát triển bền vững cho các ngành công nghiệp liên quan đến biển; cùng với đó là những gợi ý và đề xuất để cải thiện quản lý tài nguyên biển và bảo vệ môi trường biển trong pháp luật quốc gia. Tiểu phiên thứ ba đã kết thúc thành công và để lại những bài học và kinh nghiệm quý giá cho việc phát triển bền vững các ngành công nghiệp liên quan đến biển, đặc biệt là ngành thủy sản.
Tiếp nối phiên thứ hai của hội thảo về thương mại và bảo vệ môi trường biển, phiên thứ ba của hội thảo diễn ra với chủ đề “Thương mại và bảo vệ môi trường biển: Cách tiếp cận cụ thể đối với các mối đe dọa và viễn cảnh cụ thể”, với tiểu phiên thứ nhất là “Bảo vệ môi trường biển: Hỗ trợ các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu”. Các chuyên gia sẽ tập trung vào việc giải quyết các thách thức liên quan đến môi trường biển khi đối mặt với tác động của biến đổi khí hậu. Đại diện chủ tọa cho tiểu phiên này là PGS. Émilie Delcher của Đại học Nantes – Luật và Thay đổi Xã hội (DSC – UMR 6297). Các diễn giả sẽ giới thiệu các giải pháp và kinh nghiệm của họ để ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong phần đầu tiên của tiểu phiên, Carla Mariana Aires Oliveira, nghiên cứu sinh của Trường Đại học Liên bang Ceará (Brazil), sẽ bàn về quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng và toàn diện của năng lượng gió ngoài khơi ở bang CEARA và vai trò của quy hoạch không gian biển ở Blue Amazon (Brazil), cũng như giới thiệu các giải pháp hỗ trợ phát triển năng lượng gió ngoài khơi tại NSEC và kinh nghiệm cho Việt Nam. Bài thuyết trình thứ hai là “Các giải pháp hỗ trợ phát triển năng lượng gió ngoài khơi tại NSEC và Kinh nghiệm cho Việt Nam”, được trình bày bởi hai giảng viên thuộc Khoa Luật Quốc tế, Đại học Luật TP.HCM (Việt Nam) là Lê Minh Nhựt và Cao Đức Anh. Bài thuyết trình này tập trung vào giới thiệu các giải pháp hỗ trợ cho việc phát triển năng lượng gió ngoài khơi tại Khu vực kinh tế biển phía Nam (NSEC) và kinh nghiệm áp dụng của Việt Nam trong việc phát triển năng lượng gió ngoài khơi. Sau hai bài thuyết trình, sẽ diễn ra một cuộc thảo luận để cung cấp cơ hội cho các chuyên gia, nhà nghiên cứu và các thành viên khác trong cộng đồng quốc tế có thể thảo luận và chia sẻ quan điểm về chủ đề này.
Vào buổi chiều cùng ngày, trong phần tiếp theo của tiểu phiên thứ nhất, phiên thứ ba, Nguyễn Vũ Diễm Quỳnh, luật sư tập sự tại Watson Farley & Williams (Hà Nội) (Việt Nam) và Bùi Thị Diệu Thúy, Điều phối viên dự án điện gió ngoài khơi (Việt Nam) sẽ giới thiệu về việc thực hiện đánh giá tác động môi trường các dự án điện gió ngoài khơi, bài học từ Vương quốc Anh và khuyến nghị cho Việt Nam. Sau đó, Nguyễn Lan Hương, giảng viên Khoa Luật Quốc tế tại Đại học Luật TP.HCM sẽ trình bày về phát triển bền vững thông qua các FTA, trường hợp thúc đẩy điện gió ngoài khơi ở Việt Nam. Phần trình bày tiếp theo về chủ đề Các vấn đề pháp lý về xây dựng và quản lý nhà máy điện mặt trời ven biển Việt Nam bởi Lý Vương Thảo, Giảng viên Khoa Luật, Trường Đại học Ngoại Thương đã làm rõ hơn cho chủ đề của tiểu phiên này.
Tiểu phiên thứ hai diễn ra với chủ đề “Biện pháp cụ thể bảo vệ môi trường biển”, được chủ toạ bởi PGS. TS. Trịnh Thị Thu Hương, Giám đốc Ban Quản lý Chương trình WTO Chair tại FTU. Các chuyên gia Adriana Isabelle từ Đại học Pisa (Italia) và Tarin Frota Mont’Alverne từ Đại học Liên bang Ceará (Brazil) đã chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề chỉ ra vai trò và giới hạn giữa các biện pháp thương mại và môi trường trong việc chống lại ô nhiễm biển do nhựa. Tiếp theo đó, Gérard Blanc, Giáo sư danh dự từ Đại học Aix-Marseille (Pháp) đã trình bày về thỏa thuận Lebanon-Israel về phân định biên giới trên biển của họ. Sau đó, Émilie Delcher, Phó Giáo sư từ Đại học Nantes – Luật và Thay đổi Xã hội (DCS – UMR 6297), đã đưa ra các chiến lược pháp lý của Châu Âu để bảo vệ môi trường biển và thương mại ở Bắc Cực.
Sau đó, tiểu phiên thứ ba tập trung vào các biện pháp bảo vệ môi trường biển trong lĩnh vực đầu tư và kỹ thuật số. Trong vai trò chủ tọa là PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà – Phó Trưởng Khoa Luật, Đại học Ngoại Thương (Việt Nam), các diễn giả sẽ thảo luận về vai trò của luật đầu tư quốc tế trong việc thúc đẩy đầu tư bền vững trong môi trường biển, phân tích các xu hướng gần đây nhất trong soạn thảo hiệp ước và giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư.
Về phân tích vai trò của luật đầu tư quốc tế trong việc thúc đẩy đầu tư bền vững trong môi trường biển, TS. Vũ Kim Ngân, Phó Giám đốc chương trình WTO Chairs tại FTU (Việt Nam), cũng đã chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề này. Saulo José Casali, Thẩm phán Liên bang, Phó Giáo sư, Đại học Liên bang Bahia (Brazil) và Heron Gordilho, Giáo sư, Đại học Liên bang Bahia (Brazil) đã giới thiệu các biện pháp được Brazil thực hiện liên quan đến thương mại và đầu tư liên quan. Ngoài ra, diễn giả Saulo José Casali, Thẩm phán Liên bang, Phó Giáo sư, Đại học Liên bang Bahia (Brazil) cũng chia sẻ các biện pháp được Brazil thực hiện liên quan đến thương mại và đầu tư liên quan đến biển để bảo vệ môi trường biển, đồng thời phần đề cập đến vấn đề luật số trong bảo vệ môi trường biển được trình bày bởi Brunessen Bertrand, Giáo sư, Jean Monnet Chủ tịch Luật Châu Âu về Quản trị Dữ liệu (DataGouv), Đại học Rennes (Pháp). Sự kiện này là một cơ hội để các chuyên gia có thể trao đổi và chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường biển trong ngành đầu tư và kỹ thuật số.
Hội thảo kết thúc đã để lại nhiều cảm xúc và ấn tượng tốt đẹp từ các diễn giả, chuyên gia, người tham dự và tạo một dấu mốc phát triển mới trong các hoạt động được tổ chức của Chương trình WTO Chair – FTU.
